OYAK - Tarih

---

OYAK - Tarih

Türk Silahlı Kuvvetleri girişimci olarak sahneye çıkar; 3 Ocak 1961’de Ordu Yardımlaşma Kurumu Yasası meclisten geçerek, Türkiye’deki en büyük sına i ve ticari topluluklardan birinin başlangıcı olur. OYAK yönetmeliğine göre, sayıları 80.000 civarında olan Türk silahlı kuvvetlerindeki subaylar maaşlarının yüzde onunu sonradan geri ödenmek üzere fona yatırmak zorundadır. Bu şekilde OYAK, sonradan ekonominin en karlı alanlarına yatırım yapacak sermayeyi toplayabildi. Savunma Bakanlığına bağlıdır, fakat bir şirket gibi sivil yöneticiler ve teknokratlar tarafından idare edilir. Amaç borç vererek ve diğer yararlıklar sağlayarak üyelerinin refahını sağlamaktır.

Silahlı kuvvetler ucuz fiyattan mal satan, İngiltere’deki NAAFI ve Amerika’daki PX benzeri “Ordu Pazarları”nı kurdu. Fakat OYAK’ın en belirgin özelliği, gösterdiği hızlı büyüme oldu. Birkaç yıl içinde “Interntional Harvester’ın kamyon ve traktörlerinin montajını yapan bir şirket olan Türk Otomotiv Endüstri’sindeki hisseleri, kamyon ve traktör satan bir firma olan MAT’ ı(Motorlu Taşıtlar Ticaret Anonim Şirketi), konserve firması TUKAŞ’ı ve 3.000.000 dolarlık bir çimento fabrikasını” kontrol eder duruma geldi.

OYAK ayrıca 50 milyon dolarlık Petkim Petrokimya tesislerinin yüzde 20’sini, devletin sahibi olduğu Türk Petrol’ün %8’ini ve büyük ölçüde Goodyear’ın sahibi olduğu 5.6 milyon dolarlık sermayeli lastik fabrikasının %7’sini elinde tutuyor. Belki de en başarı ortaklığı, yan kuruluşu OYAK-Renault’ta ordunun %42 hisseye sahip olduğu Fransız Renault ile kurduğu ortaklıktır…

Ekonomide bu kadar büyük payı olan ordu, artık tarafsız ve politika üstü olmazdı.OYAK’’ın yabancı şirketlere olan bağı, onu yukarıda belirtiğimiz türden bir sanayileşmenin doğal müttefiki haline getirir.

OYAK hangi politika izlemeye karar verirse versin, Türkiye’nin ekonomisi ve politikası üzerinde etkisi dikkate değer olacaktır.

Feroz AHMAD, Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980)

---

OYAK

---