İslam Tarihinde Bir Olay: Mihne Olayı -Tarih
- Umay
- 1 Kas 2024
- 1 dakikada okunur
İslam Tarihinde Bir Olay: Mihne Olayı -Tarih
Mihne kelimesi Mahn kökünden türemiştir. Kelime anlamı olarak araştırmak, soruşturmak, boyun eğdirmek, eziyet etmek gibi anlamalara gelmektedir. Kavram olarak, inanç ve inanç türlerinin kabulü için dini sorgulama anlamlarına gelirken, genel anlamda ya da akla ilk gelen anlam ise, Abbasi halifesi Me’mun dönemi, Kuran’ın yaratılmış olduğu görüşünü, iktidarın gücü ile zorla kabul ettirmek, benimseten dönem demektir. Ve bu Mihne olayı Mu’ tezile tarikatına mal edilmiştir.
Mihne Olayının başlangıcı ise Abbasi Devleti dönemi Halife Me’mun 218/833 yılında Bağdat yöneticisi/vali İshak bin İbrahime bir mektup yazmasıyla başlamıştır. Halife, bu ilk, mektubunda kadılarını, hadis alimlerini Kuran’ın “halku’l- Kuran” konusunda yani Kuran’ın yaratılıp-yaratılmadığı, sorguya çekmesini, görüşlerini de kendisine bildirmesini yazmıştır. Ayrıca Kuran’ın mahluk olmadığını benimseyenleri resmi görevlere getirmemesini, şahitliklerinin de kabul edilmemesi yazmıştır. Halife Me’un ikinci bir mektup yazarak başka isimlerin dahil olduğu âlimler grubunu sorgulamasını da emretmiştir.
Mihne uygulamalarında öncelikle kadılar sorgulanır, halku’lKur’ân anlayışını kabul ettikleri taktirde görevlerine devam etmelerine izin verilmiştir.
Mihne olayı ilk önce Bağdat’ta uygulanmıştır; Mısır’da uzun süre devam etmiştir. Basra, Kûfe, Dımaşk ve Medine gibi diğer belli başlı merkezlerde de uygulanmıştır.
Mihne olayında temel sorgulama konusu Kuran’ın yaratılmışlığı olmuştur. Bununla beraber, Halku’l Kuran’ın reddi, cennet ve cehennemin yaratılmadığı, kabul azabının reddi, mizanın iki kefesinin olmadığı, Allahın tek mekanda bulunmasının kabulü gibi konulardır. Mehn olayının Mu’tezile’ye mal edilmesinde de, tıpkı onlar gibi, Kuran’ın yaratılmışlığı öğretisini bir prensip olan, Allah’ın mutlak birliğini/Tevhit vurgulamaya önem vermesidir.
Mihne Olayı yaklaşık 15 yıl sürmüş, 234/849’ta halku’l-Kur’ân tartışmalarının yasaklanmasıyla sona ermiştir. Ancak tam anlamıyla son bulması ve izlerinin silinmesi ise Başkadı İbn Ebû Duâd’ın görevinden azledilmesi ve mihne mağdurlarının serbest bırakılmasıyla 237 (851-52) yılında olmuştur.
Comentarios